Śląsk za Olzą

romuald.saletra: Śląsk Cieszyński był, jest i będzie konstruktem kulturowym zbudowanym na podstawie Państwowości Polskiej, z którą ten region jest związany. Praga od momentu dokonania zaboru na części Śląska Cieszyńskiego próbowała mniej lub bardziej skutecznie zerwać związki tego terenu z Polską. Polityka czeska miała swój cel, włącznie ze zmianą postrzegania zajętej przez siebie części Śląska Cieszyńskiego i przedstawiania tej jako "Śląsk czeski" (określenie błędne, podobnie jak Czeski Cieszyn), czy część Moraw (Kraj morawsko-śląski). Republika Czeska (współcześnie) składa się z trzech równoważnych części elementarnych (Czechy, Morawy, Śląsk) i nie wszyscy obywatele Czech (Czesi) uważają się za osoby narodowości czeskiej, ponieważ są wśród nich również Morawianie, czy Ślązacy. Ci ostatni są de facto Polakami albo osobami o polskim pochodzeniu. Są to pikantne szczegóły, które nie funkcjonują w świadomości sporej część tych badaczy. Uproszczenia, jakich ci badacze się dopuszczają, są krzywdzące zwłaszcza dla Ślązaków, którzy nie uważają się za Czechów, tylko obywateli Republiki. Jest to szczególnie bolesne dla mieszkańców czeskiej części Śląska Cieszyńskiego, którzy przez rodaków z przeciwnego brzegu Olzy są traktowani jako "Czesi", choć nimi nie czują się, ponieważ zamieszkują Śląsk, a nie Czechy (region).

romuald.saletra: Jeżeli mowa o przedwojennej Czechosłowacji (1918-1938), później Czecho-Słowacji (1938-1939), mieszkańcy tego wielonarodowościowego państwa (Niemcy, Czesi, Słowacy, Polacy, Węgrzy, Ukraińcy, Rusini, etc.) w porównaniu z krajami sąsiednimi cieszyli się większą swobodą w zakresie praw politycznych. Czechosłowacja pozostała demokracją, wbrew pozorom było to państwo kontynuujące założenia i tradycje dawnych Austro-Węgier, a także najbardziej oddające ducha naddunajskiej monarchii. Inaczej sprawa przedstawiała się pod względem praw mniejszości narodowych. Polacy na zajętej przez Pragę części Śląska Cieszyńskiego byli dyskryminowani. Istniały wyraźne tarcia na linii funkcjonowania innych narodowości. Kontynuowany z okresu poprzedniego był spór niemiecko-czeski, zakończony wysiedleniem po II wojnie Niemców, którzy wcześniej byli obywatelami Czechosłowacji. Napięta była sytuacja pomiędzy Węgrami i Słowakami, a także Czechami i Słowakami. Nietypowo przedstawiała się sytuacja Rusinów.

romuald.saletra: Sprawa celowej dyskryminacji Polaków w przedwojennej Czechosłowacji, mowa o zajętej przez Pragę części Śląska Cieszyńskiego, do tej pory znajdowała się co najwyżej na marginesie zainteresowania krajowej opinii publicznej i środowisk naukowych. Pochyleniu się nad tym trudnym i przykrym tematem nie sprzyjała sytuacja polityczna, jaka zaistniała od samego zarania II wojny, ponieważ Polska i Czechosłowacja (później Republika Czeska) lokowane były w tych samych blokach sojuszy polityczno-militarnych, bardziej jako sojusznicy z przypadku, niż z dobrowolnego wyboru. Najpierw była to koalicja antyhitlerowska, później blok wschodni, a obecnie Polska i Republika Czeska integrują się w ramach UE-NATO. Na dodatek Śląsk Cieszyński jest postrzegany jako niewielki peryferyjny region, położony w pobliżu Bramy Morawskiej, której strategiczne znaczenie uświadamiają sobie jedynie zainteresowani. Do dziś teren ten stanowi tygiel kultur i wyznaniowości i to o bardzo symbolicznym dla Polski znaczeniu, gdyż to właśnie tutaj znajdują się źródła rzeki Wisły. Pomimo wielowiekowego funkcjonowania poza oficjalnymi granicami Państwa Polskiego (część regionu znajduje się nadal pod administracją Republiki Czeskiej) Śląsk Cieszyński do dziś nie zatracił swego polskiego charakteru. Co prawda sprawa dyskryminacji Polaków w przedwojennej Czechosłowacji niedawno była tematem jednej z książek M. Koprowskiego, co nie oznacza, iż to właśnie p. Grzegorz Gąsior jest kolejnym poważnym autorem, który chwalebnie przeciera szlaki dotąd nieznanego szerzej kierunku badań. Jesteśmy to winni naszym rodakom zza Olzy. Trzymamy kciuki za kolejne publikacje poruszające ten temat.

romuald.saletra: Zatem szczere wyrazy uznania składamy również osobom zaangażowanym w wydanie konkretnej publikacji. Z przyjemnością zapoznamy się.

romuald.saletra: "Golgotowa" droga ludu Śląska Cieszyńskiego do Polski, obok tematyki pracy górniczej i opisu śląskich regionalności przewija się niemal przez cały pozostawiony dorobek tego wybitnego śląskiego pisarza, działacza społecznego i polityka. Z tego powodu przez niemieckich nazistów został osadzony w obozie koncentracyjnym. Swoje wspomnienia spisane tuż po wyzwoleniu z niewoli zawarł w pozycji pt. "Listy spod Morwy". W niezwykle szerokim spectrum tematycznym, jakie w swej twórczości prezentuje G. Morcinek, każdy Ślązak może znaleźć coś wyjątkowego dla siebie.

romuald.saletra: W książce pt. "Czarna Julka" G. Morcinek zawarł tematykę relacji pomiędzy poszczególnymi narodami i społecznościami, które niegdyś zamieszkiwały Śląsk Cieszyński, a stosunki pomiędzy nimi były niejednokrotnie dalekie od idyllicznego obrazu, jaki obecnie bywa prezentowany przez poszczególne środowiska lansujące pod niebiosa idee multikulturalizmu, zwłaszcza na przykładzie Śląska Cieszyńskiego. Główna bohaterka książki, tytułowa Julka wywodzi się z rodziny włoskich imigrantów ekonomicznym z Tyrolu (Trydentu). Na kartach książki pojawia się porównanie sytuacji panującej na Śląsku Cieszyńskim z podobnym położeniem ludności włoskiej pod austriackim panowaniem w Tyrolu (Trydencie), gdzie stosowana była analogiczna polityka wynaradawiania miejscowej ludności. Z całą pewnością tematykę dzieła możemy przedstawić jako symboliczne ujęcie polsko-włoskiej przyjaźni, zwłaszcza w zakresie wspólnie podejmowanych wysiłków w ramach walk narodowo-wyzwoleńczych, które wymienione narody prowadziły ze wspólnym wrogiem. "Czarna Julka" stanowi najbardziej autobiograficzną pozycję G. Morcinka, w której opisał swoje dzieciństwo i trudności, z jakimi spotykały się wynaradawiane śląskie dzieci w okresie poprzedzającym I wojnę światową. Autor wskazuje na znaczenie edukacji w prawidłowym funkcjonowaniu narodu. Z drugiej strony w "Czarnej Julce" odwzorowane zostało mickiewiczowskie Soplicowo z "Pana Tadeusza", w treści książki G. Morcinek wyraził swoją nostalgię za dawno minionymi realiami, które już nie istnieją. Karwina i Śląsk Cieszyński z okresu dzieciństwa autora stanowiły zupełnie inną rzeczywistość niż ta, która zaistniała w regionie w okresie po doznaniu doświadczeń dwóch globalnych kataklizmów.

romuald.saletra: Akile Dalpas nie mieszał się do polityki. Zlatik atoli był zażartym Czechem, tak zwanym przywandrowalcem. Wymyślał nam on od „hloupich Polaków”, a gdy dorobił się krociowego majątku na swych barąbach, na tamtej ludzkiej biedocie, zafundował pierwszą czeską szkołę w Karwinie. Szkoła ta nazywała się „Soukroma materska czeska szkola”. Skupowano do niej polskie dzieci galicyjskich „pyrcoków”. Czescy nauczyciele wypłacali po pięć koron za sztukę i przyrzekali bogatą gwiazdkę i wyjazd do „zlatej Prahy”. Lecz i to działo się później. (…)

romuald.saletra: Jak długo trwał strajk, tamte wszystkie dziwy-przedziwy dalekiego świata wyblakły i postanowiły czekać na lepszą sposobność. Czyli na zakończenie strajku. I jak długo trwał strajk, po Karwinie włóczyły się bandy żandarmów. Odprowadzali oni niemrawych łamistrajków na kopalnie i towarzyszyli im z pracy do domu. Łamistrajkami byli przeważnie klerusi, którzy w kościele ogryzali pięty Panu Bogu i którzy w święto Barbórki chadzali z paradą do zamku Larischa, by mu winszować i zjeść za darmo dwie parki parówek i wypić dwa kufle piwa w psiarni. Poza tym łamistrajkami byli ci, co chcieli pracować za bochenek chleba. – Panocku, za bochenek chleba bydym pracować! – skamlali ongiś u wrót kopalni. Były to więc galicyjskie pyrcoki, przepisujące swoje dzieci do czeskich szkół i głosujące przy gminnych wyborach na czeską listę narodową. Żandarmi chronili ich podczas strajku, oni zaś przekonywali się wzajemnie po drodze: - Nic nie godej, Wojtek! My jemy pański chlebicek musymy pana sanować i słuchać! (…)

romuald.saletra: - Szczują czeskiego robotnika na polskiego, popierają szowinistyczne „Besedy” i „Szkolskie Matice” w polskich gminach, tworzą czeskie szkoły, jak na przykład czyni to osławiony kapitalista Zlatnik w Karwinie, i by je zapełnić, kupuje do nich polskie dzieci po pięć koron za dziecko. Rośnie nienawiść wśród Polaków i Czechów, a robotnik, zaślepiony ową nienawiścią, nie widzi, że to robota kapitalistów, że te waśnie narodowe to woda na ich młyn kapitalistyczny… Za Gustaw Morcinek, „Czarna Julka”.

Mach: Nie rozumiem, dlaczego spór wiedziecie w aspekcie rozbioru Księstwa Cieszyńskiego pomiędzy ówczesne Czechy i Polskę a nikt nie trzyma strony organizmu politycznego jakim było samo Księstwo Cieszyńskie , które praktycznie istniało od 1290 roku do 1920 r. kiedy ostatecznie na konferencji w Spa zadecydowano o jego likwidacji. Do likwidacji formalnej Księstwa Cieszyńskiego pojęcie Śląska Cieszyńskiego nie istniało. Był śląsk Opawski -czasami zwany Austriackim, był Górny Sląsk ,Dolny Śląsk ,ale pojęcie Śląska Cieszyńskiego wprowadziły władze czechosłowackie i Polskie by nie przyznać ,że dokonano zamachu na niepodległość Księstwa ,a samo pojęcie Księstwo- ówczesnym władzom Czechosłowackim jak i Polskim nie mogło przejść przez gardło - i to jest kłamstwo podstawowe. Historia samodzielnego Księstwa Cieszyńskiego to nieprzerwane jego istnienie przez 630 lat ,to znacznie dłuższy okres istnienie tego Państwa niż historyczne istnienie Czechosłowacji , Czech czy Rzeczpospolitej. Dlaczego nie potraficie na ten fakt spojrzeć w ten sposób? Wpiszcie sobie w wyszukiwarkę i poczytajcie coś na temat Księstwa Lichtenstein 160 ,5 km2, którzy dziś zaludnia 39 tys. mieszkańców róznych nacji a jednak potrafili obronić swoją autonomię będąc dziś najbogatszymi mieszkańcami Europy a nawet świata. Dlaczego przymykamy oczy na fałszowanie historii. Księstwo Cieszyńskie, najbogatszy region Monarchii AustroWęgierskiej z rozwiniętym górnictwem, hutami, porośnięty lasami o krajobrazie powstałym z ..."uśmiechu Pana Boga" miejsce wytchnienia od komunistycznych ustrojów osadzonych moskiewską przemocą . Czy trzeba setki doktoratów na udawadnianie ,że Księstwo Cieszyńskie to Śląsk Cieszyński- nieprawda, że roszczenia obu nacji Czechów i Polaków są uzasadnione - nieprawda. Niedowiarkom mówię ,że powstała Rada narodowa Księstwa Cieszyńskiego i Narodni Wybor, wypędzono Niemców, wymordowano Żydów - jakim dziś bylibyśmy bogatym wielonarodowym księstwem o bogatej ponadnarodowej kulturze gdyby nie nacjonalizmy naszych sąsiadów -spójrzcie i poczytajcie na temat Lichtensteinu - może co, niektórym się oczy otworzą co tak naprawdę nam zabrano.

Marx.: Doncio może poczytaj Szklarskiego o przygodach Tomka. Bajki Babci Gąski. Kota w butach. Powinno ci pomóc w leczeniu.

szumny_kokotek: Bardzo fajna książka ten Śląsk za Olzą, pięknie napisana, choć widać, że z perspektywy jednak "centralnopolskiej". Nasz kawałek Śląska jest naprawdę niezwykły na tle całego Śląska (nie mylić z tzw. GOP), bo w dalszym ciągu jest prawdziwie wielokulturowy, choć "za Olzą" zrobiono wiele, żeby stał się czeski (choć jako żywo jak czyta się starsze publikacje czy wspomina opowieści rodzinne to on taki znowu czeski nie był).